23.04.2021, Faustyna Maciejczuk
W ramach 9. Festiwalu Prawykonań Polska muzyka najnowsza w niedzielę, 25 kwietnia o godz. 18:00, odbędzie się transmisja live koncertu pod batutą Francka Ollu – wszechstronnego dyrygenta, który powszechnie uznawany jest za eksperta w dziedzinie muzyki współczesnej i francuskiej. Transmisja będzie dostępna na kanale YouTube Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, a także na profilu Facebook oraz stronie internetowej NOSPR.
Inner Piece
Autorką pierwszej kompozycji jest Joanna Woźny. Koncert rozpocznie utwór Inner Piece na orkiestrę symfoniczną i solistów kwartetu Kwartludium, którzy na wzór concerto grosso odbędą dialog z orkiestrą. Zagłębimy się muzycznie w barokowej myśli, obserwując konkurujących solistów z orkiestrą. Czy faktycznie utwór stanie na wysokości zadania, objawiając nam barokowy kunszt techniki koncertującej i porwie nas kontrastami dynamicznymi? Przekonamy się już w niedzielę 25 kwietnia.
Inną ważną rzeczą, o której dowiadujemy się z programu festiwalu, jest fakt zapożyczenia przez autorkę muzycznych smaczków dźwiękowych od trzech wybitnych kompozytorów awangardy XX wieku: Karlheinza Stockhausena, Arnolda Schönberga i Edgara Varèse’a.
Zagłębiając się w postulatach tych wielkich twórców muzyczne zapożyczenia możemy uznać za ewolucję myśli i działań wspomnianych artystów. Dodekafonia, której istotą jest traktowanie dźwięków równoprawnie, porządkowanie ich w serię będącą odpowiednikiem skal systemu dur-moll i synteza sztuk, które miłował Schönberg, eksperymenty z barwą i rytmem, organizacja dźwięku, a także innowacyjne posługiwanie się instrumentami i elektronicznymi rozwiązaniami, jako bóstwa Varèse’a oraz muzyka konkretna, muzyczne idee, takie, jak serializm, punktualizm wcielane w życie przez Stockhausena, stanowią żyzny grunt, na którym Joanna Woźny rozwinęła Inner Piece. Struktura utworu nawiązuje do aleatoryzmu i eksperymentów muzycznych, materiał będzie fluktuował między spokojną i płynną frazą, a radykalnym awangardowym odejściem od spójności w muzyce.
Czy nawiązując do tytułu (tł. wewnętrzna część) możemy odnaleźć w kompozycji coś więcej? Czy autorka nawołuje do tego, by odbierając muzykę wniknąć głębiej? W końcu odsłania przed nami muzyczne warstwy i złożoność sztuki i struktury dźwięku. Z pewnością warto to sprawdzić i przekonać się o niezwykłym talencie kompozytorki.
Utwór na orkiestrę symfoniczną, elektronikę i wideo
Kolejnym twórcą, którego dzieło fizycznie zabrzmi po raz pierwszy, jest Mikołaj Laskowski. Podczas koncertu będziemy mieli okazję usłyszeć i obejrzeć wykonanie utworu na orkiestrę symfoniczną, elektronikę i wideo. Tutaj dźwięk rzeczywiście ukaże nam się w formie namacalnej, odbiorca stanie się częścią występu. Zagłębimy się w idei ucieleśniania dźwięku, somaestetyki oraz zorientowanego na relacje strategii dźwiękowego performansu. Jeżeli mówimy o performansie, musimy zdawać sobie sprawę, że świat muzyki nie będzie już czymś odrębnym i autonomicznym – tym razem zagramy wspólnie. Instrumentem widza stanie się ciało, a muzyka będzie pośrednikiem między odczuciami, a płynącą ideą.
Autor inspirował się codziennymi, powtarzalnymi czynnościami i związanymi z nimi dźwiękami, które opracował i przetransformował na artystyczną płaszczyznę. Nie tylko dźwięk z codzienności zabrzmi inaczej. Tradycyjne brzmienie instrumentów przejmie właściwości właśnie zwykłych dźwięków, wyolbrzymiając ich składowe akustyczne wymiary. A to za sprawą wykorzystania zjawiska ASMR (zjawisko przyjemnego mrowienia w okolicach głowy, szyi i innych obszarach ludzkiego ciała. Zjawisko to może zostać wywołane poprzez wizualne, słuchowe, dotykowe i zapachowe bodźce zewnętrzne), które delikatnie możemy powiązać z właściwościami muzyki konkretnej, zawierającymi dźwięki dotykania, pocierania, głaskania, drapania i delikatnego uderzania w różne przedmioty. Instrumentami staną się tu również przedmioty użytku codziennego. W owym dziele możemy więc dostrzec głębszą myśl i wniknięcie artysty w rozmyślanie, nie tylko na temat muzyki, ale ogólnie pojętego dźwięku.
und nur dieser Wind
I tu wyłania się finałowa kompozycja und nur dieser Wind na orkiestrę, autorstwa Artura Zagajewskiego. Owe dzieło powstawało w okresie od września 2020 roku do stycznia 2021 roku. Kompozytor prezentuje nam wcześniej kilka słów, z których można wyczytać intencję skłaniania się ku oniryzmowi, appassionato, intymności. Jednak to tylko domysły. Możemy zastać coś zupełnie odmiennego. Zagajewski pozostawia nas w niepewności i już przed samym koncertem skłania ku refleksjom.
Co łączy trzech twórców? Osobiście zauważam filozoficzne podejście do muzyki. Utwory ujęte są w kontekście pewnych idei i dotyczą czegoś więcej, niżeli samej muzyki. Twórcy skłaniają do refleksji, motywują odbiorców do świadomego słuchania, rozumienia percepcji, kontekstu dźwiękowego i wielowarstwowości sztuki. Rozpatrywanie struktury, synteza sztuk, eksperymenty z dźwiękiem, są prawdziwą ucztą dla mózgu i ogromną wartością.
Więcej o samym festiwalu:
artykuł Dominiki Olender na portalu ORFEO
strona internetowa NOSPR
