07.12.2020, Ewelina Kucharska
W piątek, 11 grudnia o godzinie 18:30, odbędzie się premierowe wykonanie Otella Giuseppe Verdiego w wersji koncertowej. Transmisję z Opery Krakowskiej będzie można obejrzeć na platformie PLAY KRAKÓW.
Otello to przedostatnie dzieło operowe skomponowane przez Verdiego. Prace nad nim kompozytor rozpoczął w 1884 roku, po 13 latach od skomponowania Aidy. We Włoszech wrzało od plotek na temat opery komponowanej przez emerytowanego Verdiego, dlatego też próby odbywały się w całkowitej tajemnicy, a kompozytor zastrzegł sobie prawo do odwołania spektaklu w ostatniej chwili. Prapremiera Otella odbyła się 5 lutego 1887 roku w mediolańskim teatrze La Scala. Verdi, choć obawiał się, że nie dorówna sukcesowi Aidy, pod własną presją skomponował znakomity utwór – Otello nie tylko przypadł do gustu mediolańskiej publiczności, ale także stał się popularny w teatrach całej Europy, w tym szczególnie w ojczyźnie Szekspira.
Libretto, oparte na sztuce Szekspira, napisał Arrigo Boito – włoski poeta i kompozytor. Co ciekawe, Boito, chociaż urodzony w Padwie, miał polskie korzenie – był synem włoskiego malarza i polskiej hrabianki. To właśnie jemu przypisuje się anonimowe przekłady Pana Tadeusza i fragmentów Dziadów na język włoski. Boito musiał być niewątpliwie utalentowanym pisarzem – właściwie to dzięki niemu możemy dziś podziwiać Otello z muzyką Giuseppe Verdiego. Tym, co przekonało kompozytora do napisania tej opery, było właśnie libretto, przygotowane już w 1881 roku. Jak relacjonował Ricordi, wydawca Verdiego: […] skierowałem rozmowę na Szekspira i Boito. Na wzmiankę o Otello zobaczyłem, jak Verdi wbija we mnie wzrok z podejrzliwością, ale i z zainteresowaniem. Z pewnością zrozumiał; z pewnością zareagował. Verdi był oczarowany dodanym przez Boito fragmentem Credo. Kompozytor i librecista pracowali wspólnie nad zmianami w tekście, a przez cały proces komponowania dzieła wymieniali serdeczne listy, informując się wzajemnie o kolejnych poczynaniach.
Muzyka do Otella jest wspaniałym przykładem dojrzałego stylu kompozytorskiego – gromadzone przez lata doświadczenie słychać w najmniejszych szczegółach. Verdi dał nam, publiczności, muzykę nowatorską: zrezygnował z tradycyjnej uwertury, wprowadził monologi o charakterze deklamacyjnym. Nie można także pominąć roli bogatej instrumentacji. Kompozytor nie tylko zastosował rzadko używane w operze instrumenty (takie jak organy, dudy czy mandoliny), ale również wykorzystał ich możliwości w odkrywczy sposób – m.in. stosując klaster w organach, aby stworzyć szum podczas trwającej burzy. Partie głównych bohaterów są jednymi z najtrudniejszych wśród oper Verdiego, zarówno wokalnie, jak i dramatycznie.
Opera Krakowska zaprezentuje wykonanie w wersji semi-stage (pół-scenicznej) – śpiewacy wystąpią w kostiumach, akcja dramatyczna będzie zarysowana. Organizatorzy zapewniają, że dużą rolę odegra reżyseria świateł. Za kierownictwo artystyczne odpowiedzialni są: reżyser teatralny, filmowy i operowy Laco Adamik, scenografka Barbara Kędzierska, kostiumografka Maria Balcerek, a także reżyser świateł Dariusz Pawelec. Wystąpią soliści, chór i orkiestra Opery Krakowskiej pod dyrekcją Tomasza Tokarczyka.
W niedzielę, 13 grudnia, również o godzinie 18:30, odbędzie się kolejne wykonanie dzieła. Link do tej transmisji znajduje się tutaj. Sprzedaż biletów w cenie 20 zł rozpocznie się 2 godziny przed transmisją.
Obsada:
OTELLO | Tomasz Kuk
JAGO | Leszek Skrla, Mikołaj Zalasiński
DESDEMONA | Agnieszka Kuk, Katarzyna Oleś-Blacha, Iwona Socha
EMILIA |Agnieszka Cząstka-Niezgódka, Monika Korybalska
CASSIO | Jarosław Bielecki, Adrian Domarecki
LODOVICO | Sebastian Marszałowicz, Wołodymyr Pańkiw
RODERIGO | Krzysztof Kozarek, Vasyl Grokholskyi
MONTANO | Sebastian Marszałowicz
HEROLD | Michał Kutnik, Patryk Wyborski
STRESZCZENIE LIBRETTA
Akt I
Na placu przed zamkiem gubernatora Cypru gromadzą się ludzie, zaniepokojeni zmaganiami z potężnymi falami powracających z wojny okrętów, dowodzonych przez weneckiego generała Otella. Tylko jeden z żołnierzy, chorąży Jago, nie życzy statkom pomyślnego powrotu do portu. Ma żal do generała, że nie otrzymał jeszcze awansu, który dawno już mu się należy, pragnie śmierci dowódcy i jego ulubionego adiutanta Cassia. Tymczasem tłum wiwatuje, bo okrętom szczęśliwie udało się uratować i obwieścić wszystkim swoje zwycięstwo nad flotą turecką. Jago postanawia przekonać pewnego wenecjanina do swojego planu pozbycia się Otella i jego adiutanta. Rodrigo, który kocha Desdemonę, żonę generała, zgadza się. Jago upija Cassia, a potem wywołuje konflikt między nim a Rodrigiem. Walczących żołnierzy rozdziela Otello i niezadowolony z postawy swojego adiutanta, degraduje go. Nadchodzi Desdemona i czule wita męża.
Akt II
W pałacu gubernatora spotykają się Cassio i Jago. Ten ostatni doradza zdegradowanemu oficerowi, by poprosił o wstawiennictwo u generała jego żonę Desdemonę. Cassio opuszcza salę, do której przychodzi wkrótce Otello. Zanim to jednak nastąpi, Jago w samotności skarży się na swój los i pokazuje swoją nienawiść do całego świata. Generałowi mówi, że Desdemona nie jest wzorową małżonką. Rozmowę przerywa chór Cypryjczyków witający przybyłą generałową, a gdy ta prosi o darowanie winy adiutantowi, prostoduszny Maur zaczyna nabierać podejrzeń. Jest niegrzeczny wobec żony, gwałtownie odrzuca chusteczkę, którą żona chce przyłożyć mu do głowy. Nie wie, że podniesiona przez Emilię, żonę Jagona, trafi do rąk mściwego chorążego. Gdy Jago i Otello zostają sami, generał żąda dowodów zdrady swojej żony. Wówczas Jago kłamie, że Desdemona jest kochanką Cassia i pokazuje chusteczkę, zabraną rzekomo oficerowi. Zraniony Otello pragnie już teraz tylko zemsty.
Akt III
Jago bezustannie podsyca zazdrość Otella, który coraz bardziej rani swoją żonę obelgami. Desdemona jest bardzo nieszczęśliwa, nie rozumie co naprawdę się wydarzyło. W końcu Otello nabiera pewności, że jest zdradzany, kiedy słyszy rozmowę Jagona z Cassiem. Zdegradowany oficer opowiada o spotkaniu z Bianką, ale nie wymienia imienia swojej kochanki, jednak tego już Otello nie potrzebuje, wystarczy mu za dowód nieszczęsna chusteczka. Otello zachowuje się coraz okrutniej, nie powstrzymuje go obecność gości ani nawet posła weneckiego Lodovica – przybyłego z rozkazem powrotu generała do Wenecji – i uderza Desdemonę.
Akt IV
Sypialnia Desdemony. Emilia przynosi swojej pani suknię ślubną, w którą żona generała ma być ubrana, jeśli spełnią się jej najgorsze przeczucia. Gdy służąca wychodzi, Desdemona śpiewa starą pieśń, modli się i udaje się na spoczynek. Do sypialni wchodzi Otello, budzi żonę i oznajmia jej, co postanowił. Mają zginąć oboje, ona i jej kochanek Cassio. Błagania, tłumaczenia i łzy niewinnej Desdemony na nic się nie zdają. Otello dusi żonę. Wbiega Emilia i zawiadamia o śmierci Rodryga, weneckiego szlachcica; to Cassio jest winny tej śmierci. W ostatniej chwili życia Desdemona wyznaje, że sama się zabiła, ale Otello przyznaje się do zbrodni. W obecności Lodovica i Cassia, nieszczęsny słucha opowieści Emilii, zdradzającej intrygę Jagona, po czym całuje martwą Desdemonę i przebija się mieczem.
Streszczenie libretta: Karol Stromenger, “Iskier przewodnik operowy”, Warszawa 1959
Zdjęcie na górze: Portret Giuseppe Verdiego, Giovanni Boldini, 1886.
