Autor: Ewa Zandberg
Wielu z nas z różnych powodów cierpi na bezsenność. Jest to zmorą obecnych czasów, a szczególnie teraz, kiedy jesteśmy pełni niepokoju, co przyniesie jutro. Nie każdy wie, że w 1741 roku na zamówienie hrabiego Hermana Karla von Keyserlinga – rosyjskiego posła nadzwyczajnego w Polsce – powstał utwór mający służyć jako „lekarstwo na bezsenność”. Hrabia często chorował, a także niezwykle cierpiał z powodu nieprzespanych nocy. W tym celu sprowadził do swojego domu młodego, czternastoletniego muzyka Johanna Gottlieba Goldberga, który miał mu grać w chwilach jego bezsenności. Jednocześnie poprosił Jana Sebastiana Bacha, aby napisał dla niego kilka utworów klawesynowych, które byłyby spokojniejsze i pomagające w zaśnięciu. W ten sposób powstały wtedy Wariacje Bacha grane przez jego ucznia, Goldberga.
“Hrabia nazywał je odtąd wyłącznie »swoimi wariacjami« i nigdy nie był nimi znużony. Jeszcze przez długi czas, gdy tylko dotknęła go bezsenność, wołał: »Zagraj mi, drogi Goldbergu, jedną z moich wariacji!«”. (Piotr Maculewicz, Tygodnik Powszechny)
Johann Nikolaus Forkel – pierwszy entuzjasta muzyki Jana Sebastiana Bacha i biograf kompozytora, napisał w swojej książce wydanej w 1802 roku:
„Chyba za żadną inną pracę nie otrzymał Bach tak znacznego wynagrodzenia. Hrabia ofiarował mu złoty kubek, wypełniony stu luidorami”. (Artur Bielecki, Tygodnik Powszechny)
Czy skomponowany na specjalne zamówienie utwór spełnił swoje zadanie, tego nie wiemy, ale możemy sami przekonać się, jak działa na nas. Proponuję Państwu wysłuchanie „Wariacji Goldbergowskich” w wykonania kanadyjskiego pianisty i kompozytora Glenna Goulda , który uchodzi za jednego z najsłynniejszych interpretatorów utworów Jana Sebastiana Bacha.
“Aby grać Bacha, musisz czuć harmonię z samym sobą. Wobec tej muzyki trzeba zachować pokorę. Niczego nie możesz ukryć” – stwierdził francuski pianista Alexandre Tharaud. (Magazyn Muzyczny Audio Lifestyle)
Od 2006 roku z inicjatywy klawesynistki dr hab. Aliny Ratkowskiej organizowany jest w Gdańsku Festiwal Goldbergowski.
Alina Ratkowska, profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina otrzymała 8 marca 2020 roku nagrodę FRYDERYKA w kategorii Album Roku Muzyka Dawna za płytę z kompozycjami gdańskiego klawesynisty Johanna Gottlieba Goldberga.
Dwupłytowe wydawnictwo jest unikatowe na światową skalę, ponieważ pierwszy raz nagrano wszystkie solowe utwory klawesynowe Goldberga, z premierowym wykonaniem odnalezionej niedawno w niemieckim archiwum Sonaty F-Dur. Utwory te zostały wydane przez Chopin University Press.
Profesor Ratkowska została również uhonorowana przez prezydent Gdańska Aleksandrę Dulkiewicz nagrodą Splendor Gedanensis nie tylko za album płytowy, ale także za książkę „Śladami Goldberga. Życie i twórczość gdańskiego klawesynisty i kompozytora Johanna Gottlieba Goldberga”.
U góry strony Johann Sebastian Bach na obrazie Eliasa Gottloba Haussmanna, Wikipedia.
